Het is vloeken in de kerk om op een TEDx-site het belang van technologie te bediscussiëren, maar toch ga ik het doen:-) Dagelijks heb ik namelijk in mijn werk te maken met mensen die denken dat zorg vanzelf verbetert zodra zij Twitter, Facebook of Whatsapp gaan inzetten. Dit komt voort uit de lofzang op het belang van technologie dat dagelijks afgestoken wordt in kranten en blogs. Waar zouden we zijn zonder Facebook en Twitter en hoe zouden we de weg vinden zonder TomTom? Kunnen we ons leven nog voorstellen zonder smartphone, tablet en internet? Het lijkt soms alsof technologie een eigen leven leidt. Alsof technologie er daadwerkelijk voor heeft gezorgd dat de wereld verandert. Sommigen gaan nog een stap verder door te stellen dat de toekomst van ons menselijk ras enkel kan voortbestaan als we onze biologische grenzen overschrijden door onszelf te laten samensmelten met techniek.
Fetisj
Niet zelden worden dergelijke artikelen geschreven door technologie- fetisjisten die een bovengemiddelde hoop en geloof hebben in technologie. Deze blinde hoop zorgt er vaak voor dat technologie wordt aangeschaft en geïnstalleerd waarna verwacht wordt dat het betreffende probleem vanzelf wordt opgelost. In het artikel The Fetish of Technology maakt David Harvey op een indrukwekkende wijze duidelijk dat technologie nooit in zichzelf een rol speelt of uit zichzelf opkomt. Altijd is er een sociale context die er uiteindelijk voor zorgt dat technologie wel of niet succesvol geadopteerd wordt. Je kunt de beste technologie ter wereld hebben; het werkt niet zonder de juiste sociale omstandigheden en aandacht voor de menselijke maat. Een voorbeeld daarvan is de beeldtelefoon (video phone) welke rond 1900 al bedacht werd.
Bijna een eeuw later werd het echter pas werkelijkheid. Niet omdat het technisch onmogelijk was maar eerder omdat mensen tot voor kort het nut er niet van inzagen. Zie voor meer voorbeelden het rijke onderzoeksveld archeologie van de nieuwe media.
Technologische innovatie vs sociale innovatie
Wil je zorgen dat technologie meerwaarde biedt voor mensen (of de zorg)? Dan zul je juist aandacht moeten besteden aan de menselijke kant van technologie. De invoering van technologische innovaties binnen de zorg wordt vaak vergeleken met een verandertraject. Mensen moeten overtuigd raken van het nut en op een andere manier leren werken. Vaak speelt hierbij het geloof onder projectleiders dat als de techniek maar goed is, de verandering vanzelf volgt. Uit onderzoek (Erasmus Universiteit, 2010) blijkt echter dat het succes van een doorgevoerde verandering voor slechts 25% bestaat uit technologische innovatie en voor 75% het gevolg is van sociale innovatie. Sociale innovatie staat voor investeren in menselijk kapitaal waarbij er uitgebreid aandacht is voor de normen, waarden, behoeften, verwachtingen en ondersteuning van mensen die moeten werken met de technologie zoals een online hulpinterventie. De praktijk van vele projecten is echter dat 75% van de tijd uitgaat naar technologie en slechts 25% van de tijd naar sociale aspecten. Bij de meeste van deze projecten leidt dit dan ook tot kapitaalvernietiging.
Lessen voor de zorg
Willen we binnen de zorginnovatie leren van het verleden, dan zullen we ons moeten realiseren dat niet technologie maar mensen de wereld veranderen. De behoeften van mensen maken dat technologie wel of niet succesvol wordt geadopteerd. Binnen de zorg betekent dit niet alleen inspelen op behoeften van cliënten en zorgprofessionals maar ook uitgebreide aandacht voor de vraag op welke manier er gewerkt moet gaan worden met de betreffende technologie om te zorgen voor draagvlak, verantwoorde en kwalitatieve zorg. In zulke situaties heeft technologie daadwerkelijk meerwaarde.
Bronnen
Erasmus University (2010). Sociale innovatie: nu nog beter! Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor 2009-2010. Rotterdam: INSCOPE/RSM/EUR.
Research Beenkens: “Acceptance of e-Health Technology: A Patient Perspective” – doctoral thesis (PDF).
Harvey, David (2003) “The Fetish of Technology: Causes and Consequences,” Macalester International: Vol. 13, Article 7. Download